تحلیل عمیق: مقایسه Shape File و Feature Class در سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی - انتخاب هوشمندانه برای پروژه‌های GIS

مقدمه

سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، ابزارهایی هستند که به کاربران این امکان را می‌دهند تا داده‌های جغرافیایی را جمع‌آوری، ذخیره، تجزیه و تحلیل و نمایش دهند. GIS به عنوان یک فناوری چندرسانه‌ای، ترکیبی از نرم‌افزار، سخت‌افزار و داده‌ها است که به کاربران کمک می‌کند تا الگوها و روابط جغرافیایی را شناسایی کنند.

اهمیت داده‌های جغرافیایی در GIS:

تصمیم‌گیری مبتنی بر مکان: داده‌های جغرافیایی به سازمان‌ها و دولت‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بر اساس موقعیت جغرافیایی اتخاذ کنند. این اطلاعات می‌تواند شامل تحلیل‌های فضایی، پیش‌بینی‌های آب و هوایی و برنامه‌ریزی شهری باشد.

تحلیل الگوها: با استفاده از داده‌های جغرافیایی، کاربران می‌توانند الگوهای فضایی را شناسایی کنند که ممکن است در داده‌های غیرجغرافیایی قابل مشاهده نباشند. این تحلیل‌ها می‌توانند به شناسایی نقاط قوت و ضعف در مناطق مختلف کمک کنند.

مدیریت منابع: GIS به مدیریت بهینه منابع طبیعی و انسانی کمک می‌کند. به عنوان مثال، می‌توان از آن برای مدیریت آب، جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی استفاده کرد.

پیش‌بینی و برنامه‌ریزی: داده‌های جغرافیایی می‌توانند به پیش‌بینی روندهای آینده و برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت‌ها و خدمات عمومی با ابزار مختلف منجمله مدل‌سازی کمک کنند.

ارتباطات و همکاری: GIS به تسهیل ارتباطات بین سازمان‌ها و ذی‌نفعان مختلف کمک می‌کند. با به اشتراک‌گذاری داده‌های جغرافیایی، می‌توان همکاری‌های موثرتری را در پروژه‌های مشترک ایجاد کرد.

به طور کلی، داده‌های جغرافیایی در GIS نقش حیاتی در بهبود کیفیت زندگی، توسعه پایدار و مدیریت بهینه منابع ایفا می‌کنند.

معرفی Shape File و Feature Class

 Shape File فرمت کلی نرم‌افزارهای شرکت ESRI است که برای داده‌های برداری (Vector) استفاده شده و جهت ارتباط راحت همه محصولات نرم‌افزاری شرکت ESRI در همه محصولات این شرکت مستقیم باز می‌شود. هم‌چنین اکثر قریب به اتفاق توابع (Functions) و یا ابزارها (Tools) نرم‌افزارهای این شرکت، مستقیما" فایل‌های با این فرمت را به‌عنوان ورودی پذیرفته و خروجی‌های با همین فرمت را حمایت می‌کنند. با ذخیره هر فایل در قالب فرمت Shp، فایل‌های دیگری با همان نام و با فرمت‌های cpg، dbf، prj، sbn، sbx، xml و shx ذخیره می‌گردد لذا، هر نوع ویرایش اعم از حذف، کپی، تغییر نام و ... از my computer، اقدامی پرریسک بوده و توصیه نمی‌گردد و بنا به همین دلیل، ماژول Arccatalog برای مدیریت فایل در نرم‌افزار ArcGIS تعبیه شده است.

فرمت Feature class، فرمت تخصصی داده‌های مکانی نرم‌افزار ArcGIS بوده و ذخیره آن مستلزم ایجاد پایگاه داده زمینی یا Geodatabase می‌باشد.

مقایسه Shape File و Feature Class

استفاده از هر دو نوع فرمت در سیستم اطلاعات جغرافیایی بسیار متداول و همه‌گیر است اما تفاوت‌های زیر باعث می‌شود تا متخصصان و کاربران حرفه‌ای GIS نسبت به انتخاب هر کدام از فرمت‌ها برای ذخیره و ارایه نقشه‌های برداری محتاط‌تر اقدام نمایند:

• • فرمت Shape file نسبت به فرمت Feature class، بسیار عمومی‌تر بوده و تقریبا" همه نرم‌افزارهای مرتبط امکان Import و Export و هم‌چنین ذخیره فایل را به فرمت Shp دارا می‌باشند در حالی‌که این امکان در مورد Feature class تقریبا" وجود ندارد.
  • فرمت Shape file نسبت به Feature class سادگی بیشتری دارد.
  • فرمت Feature class در مقایسه با فرمت Shape file از فایل‌های با اندازه و حجم بیشتر پشتیبانی می‌کند.
  •  فرمت Feature class در مقایسه با فرمت Shape file از داده‌ها و فایل‌های پیچیده‌تری پشتیبانی می‌کند.
  • استفاده از فرمت Shape file، مزیت‌های زیادی مانند، ایجاد domain در جداول، استفاده از قابلیت Topology، ماندگار کردن نام مستعار یا Alias در جداول و ... را از کاربران و متخصصان را که در حالت Feature class قابل استفاده است را از دست می‌دهند.
  • در ایجاد Field در جداول در حالت Feature class، گزینه‌های زیادتری برای انتخاب نوع داده در دسترس می‌باشد.
  • با توجه به این‌که سازماندهی داده‌ها یکی از وظایف و توانمندی‌های مهم GIS می‌باشد لذا،فرمت Feature class به دلیل استفاده از Geodatabase بر فرمت Shape file  ارجحیت دارد.

نتیجه‌گیری

با توجه به این‌که تبدیل هر دو فرمت به یکدیگر در نرم‌افزار ArcGIS به‌راحتی امکان‌پذیر است، لذا در شرایط یکسان، فرمت Feature class بر فرمت Shape file علی‌الخصوص برای کاربران حرفه‌ای و متخصصان ارجحیت دارد.